Iedereen ervaart weleens stress, maar wat als het langer aanhoudt? Wat is stress? En wat voor gevolgen heeft dit op je lichaam?
Stress betekent dat de draaglast groter is dan de draagkracht. Je hebt het gevoel dat je niet aan de eisen kunt voldoen die aan jou gesteld worden en voelt hierdoor spanning en druk. Stress is in sommige situaties nodig om goed te functioneren, zo zorgt stress er voor dat jouw lichaam in beweging komt. Daarnaast zet het je geest en lichaam op scherp en versterkt het je focus. Situaties waarin je een beetje/’gezonde’ stress kunt ervaren zijn als je bijvoorbeeld nog bergen werk te verzetten hebt en de deadline steeds dichterbij komt.
Stress kunnen je onderverdelen in twee soorten, namelijk acute en chronische stress. Acute stress (ook wel gezonde stress genoemd) is normaal bij spannende situaties zoals een belangrijke presentatie of een examen. Acute stress zorgt ervoor dat je 'op scherp staat'. Daarnaast zorgt acute stress ervoor dat je zo goed mogelijk functioneert in een noodsituatie, zoals bij gevaar of een intense inspanning. Je bloeddruk en hartslag stijgt, je ademhaling versnelt en je lichaam maakt adrenaline aan. Als het ‘gevaar’ voorbij is, of je hebt de taak voltooid komt je lichaam weer tot rust en moet je herstellen. Na de situatie herstelt de balans tussen de draagkracht en draaglast weer. Deze ontspanning zorgt ervoor dat de gevolgen van stress wegzakken, waardoor je een nieuwe situatie weer goed aankunt.
Maar er zijn ook situaties waarin je langdurig onder stress staat, zoals bij stress door je relatie of een scheiding, trauma, verlies, een hoge werkdruk of studiestress. Als je continu het gevoel hebt dat je onder spanning staat, of moet ‘vechten’ of ‘vluchten’ spreken we van chronische stress. Ook als je niet uit een stresstoestand raakt als het gevaar voorbij is dreigt chronische stress. Als dit het geval is, dan is er geen balans tussen inspanning en ontspanning en herstelt je lichaam niet. Dit is ongezonde stress.
Als je continu het gevoel hebt dat je onder spanning staat, of moet ‘vechten’ of ‘vluchten’ spreken we van chronische stress. Ook als je niet uit een stresstoestand raakt als het gevaar voorbij is dreigt chronische stress.
Chronische stress heeft een negatieve invloed op hoe jij je voelt. Je spieren spannen zich constant aan, je bent vermoeid, kunt je moeilijk concentreren of heb last van veel (spannings)hoofdpijn. Door chronische stress verhoog je de kans op overprikkeling, hartritmestoornissen en andere psychische klachten zoals een burn-out, angststoornis en depressie.
Prestatiedruk
De gezonde stress die kunt ervaren met bijvoorbeeld school heeft ook een keerzijde, namelijk prestatiedruk. Onlangs verscheen er een artikel dat er tegenwoordig onder de jongeren een 'ongekende daling' op het gebied van mentale gezondheid is. Waar in 2001 16% van de jongeren in het voortgezet onderwijs aangaf veel druk te ervaren door schoolwerk, is dit in 2021 opgelopen tot 45%, dit is een enorme stijging. De overheid verwacht dat de jongeren hulp en ondersteuning nodig hebben om deze problemen aan te pakken.
Ervaring
Onze ervaring leert dat dit al een langere tijd speelt, zo spreken we veel jongeren in de omgeving. Zoals in het artikel vermeld, heeft de corona pandemie ook een zeer grote impact op de jongeren gehad. Wij bieden jongeren daarom een traject waarbij ze zich op hun eigen manier, niveau en tijd kunnen oriënteren op hun toekomst. Met het brede netwerk van Jongerenwerk Barema en de Haan kunnen we gebruik maken van verschillende trajecten om jongeren weer mentaal en fysiek fit te krijgen.
Invloed van stress
Stress kan veel invloed hebben op je lichaam en geest. Voorbeelden van lichamelijke stress symptomen zijn:
- Hoofdpijn;
- Misselijkheid;
- Maagklachten;
- Aangespannen spieren;
- Duizelingen;
- Overmatig zweten;
- Versnelde hartslag;
- Versnelde ademhaling;
- Trillen;
- Verhoogde bloeddruk;
- Huidaandoeningen;
- Slaapproblemen;
- Hyperventilatie;
- Vermoeidheid.
Door chronische stress raak je uitgeput waardoor jij je vermoeid kan voelen. Voldoende slapen is dus belangrijk, maar dit is lastig als je door stress slaapproblemen hebt.
Voorbeelden van emotionele (geestelijke) symptonen:
- Obsessieve gedachten;
- Geheugenproblemen;
- Concentratieproblemen;
- Piekeren.
Gevoeligheid voor stress
Iedereen gaat anders met stress om, misschien ervaar jij sneller stress dan mensen in je omgeving. De manier van hoe jij stress ervaart is afhankelijk van verschillende factoren.
Karaktereigenschappen
Als je positief bent ingesteld ben je vaak minder gevoelig voor stress dan wanneer je pessimistisch bent ingesteld. Daarentegen maken eigenschappen als hoogsensitiviteit, moeite met grenzen aangeven, loyaliteit, laag zelfbeeld, faalangst en ambitie je juist gevoeliger voor stress.
Andere eigenschappen die een risico vormen voor stress zijn bijvoorbeeld perfectionisme, prestatiegerichtheid, competitiedruk, slecht in plannen en een groot verantwoordelijkheidsgevoel.
Omgeving
Als je in je jeugd (de eerste vier levensjaren) wordt blootgesteld aan hevige stress, maakt dit je gevoeliger voor stressoren later in je leven. Dit kunnen bijvoorbeeld traumatische ervaringen en een instabiele omgeving zijn.
Als je juist een goed sociaal leven hebt, en bijvoorbeeld na een lange dag tijdens een gesprek met je partner alles kan ventileren, verlaagt dit de kans op stress. Sociale steun blijkt namelijk een goede ‘buffer’ te zijn.
Genetisch
Een moeder met een hoge stressgevoeligheid kan dit in de eerste acht weken van de zwangerschap al overdragen op haar kind. Haar eigen hoge cortisolspiegels (een stresshormoon) kunnen ervoor zorgen dat ze het kindje een levenslange bovengemiddelde stressgevoeligheid van het brein meegeeft. Hierdoor kan dat breintje eenmaal buiten de buik al bij milde stressoren flink reageren (ook in de volwassenheid).
Mate van controle
De mate van behoefte aan controle is ook mede bepalend voor wanneer je stress ervaart. Als je graag de touwtjes in handen houdt, bevind je jezelf in een situatie die gebaseerd is op angst. Je bent bang om zaken los te laten en voor het onbekende. Doordat je hiermee probeert dingen uit te weg te gaan, kan dit zorgen voor extra stress.
Stress verminderen
Er zijn verschillende manieren om stress te verlichten, dit verschilt per persoon. Sommige gaan sporten, wandelen in de natuur of mediteren. Terwijl de ander kiest voor koken of het lezen van een goed boek. Plan tijd voor jezelf in, doe leuke dingen met mensen die een positief effect op je hebben.
Bronnen: